Allah babama acıdı da şarkıcı oldum…| Sezen Aksu ve şarkıları

Fatma Sezen Yıldırım veya bilinen adıyla Sezen Aksu, (d. 13 Temmuz 1954, Sarayköy, Denizli),  şarkıcı, besteci, söz yazarı. Öğretmen anne babaya sahip olan Aksu, üç yaşında ailesiyle İzmir’e taşındı. Bu sürede asi kişiliğiyle dikkat çeken Aksu, dansöz olma hayali kurmaya başladı.

Sanatçı, daha sonrasında, bu süreç için “Allah babama acıdı da şarkıcı oldum” demiştir. Gençliğinde sanatın çoğu dalına ilgi duyan Aksu, 1970 yılında Hafta Sonu adlı derginin açtığı ses yarışmasında altıncı oldu. 1973’te Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’ne başlayan sanatçı, 1974’te üç şarkısını bir plak şirketine gönderdi. Aynı yıl Ali Engin Aksu ile evlenen sanatçı, okulundan da ayrıldı.

1974’ün son aylarında plak yapımı için İstanbul‘a gitti. İlk kırk beşliğini Sezen Seley adıyla yayımlayan sanatçı, bu Haydi Şansım adını verdiği eserini 1975’de yayımladı. Ancak albüm sadece elli kopya sattı. Bunun ardından seksenlerin başına kadar devamlı yeni kırk beşliklerini çıkardı. İlk albümünü ise 1977’de Allahaısmarladık adlı ilk albümünü yayımlayan sanatçı, albümdeki “Kaç Yıl Geçti Aradan” adlı şarkısıyla döneme göre büyük bir adım attı. 1978’de Hurşid Yenigün’ün iki şarkısına söz yazan sanatçı, döneme göre büyük bir ses getirdi. 1978’de ikinci albümü Serçe‘yi yayımlayan Aksu, başrolünü Bulut Aras’la paylaştığı bir Atıf Yılmaz filmi olan Minik Serçe‘de oynadı. Sanatçı bu tarihten sonra Minik Serçe adıyla anılmaya başladı.

Sanatçı, daha sonra 10 Temmuz 1981’de Sinan Özer iler evlendi. 1981 yılında Mithat Can Özer’i dünyaya getirdi. Sonrasında Şener Şen, İlyas Salman, Ayşen Gruda gibi isimlerle “Bin Yıl Önce, Bin Yıl Sonra” adlı müzikalde rol aldı. Daha sonra 1989’da ikinci filmi olan “Büyük Yalnızlık”ı Yavuz Özkan’nın yönetmenliğinde, Ferhan Şensoy’la başrolu paylaşarak çekmiştir. 1991’de en çok satan albümü “Gülümse”yi yayımlayan sanatçı, doksanlar müziğinde çok önemli bir yer ettiği gibi, Sertab Erener, Harun Kolçak, Aşkın Nur Yengi, Levent Yüksel, Işın Karaca, Hande Yener, Yıldız Tilbe gibi birçok ismi müzik piyasasına kazandırdı ve birçok önemli sanatçıya destek oldu. Sanatçı son olarak 2009’da “Yürüyorum Düş Bahçelerinde” adlı albümüne imza atmıştır. Albümdeki caz tınıları da albümün özellikleri arasındadır.

1954-1973: Çocukluk ve Gençlik

Sezen Aksu, Denizli ilinin Sarayköy ilçesinde doğdu. Fen bilgisi öğretmeni ve Selanik’ten mübadelede gelen bir aileden olan Şehriban Hanım annesi, Pazar, Rize kökenli matematik öğretmeni olan Sami Yıldırım Bey de babasıdır. Aksu, üç yaşına kadar Denizli’de oturduktan sonra, ailesiyle İzmir’e taşındı. Nihat adındaki kardeşi ile beraber büyüyen Aksu, gençlik yıllarında bir çok sanat dalına merak saldı. Öyle ki; Cengiz Bozkurt’tan bir süre resim dersleri aldı. Tiyatro ve dans derslerini de bu süreye sığdırdı. 1970 yılında Hafta Sonu dergisinin açtığı, jüri başkanlığını Ajda Pekkan’ın yaptığı ‘Altın Ses’ yarışmasında altıncı oldu. Ama bir diğer pop sanatçısı Nilüfer aynı yıl birinci oldu. Böylece Nilüfer, Sezen Aksu’dan önce ilk albümünü yayımladı. 1973 yılında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’ne girdi. 1974’ün Kasım ayında Ali Engin Aksu ile evlendi.

1975-1983: Kırk beşlikler dönemi

1975’e girildiğinde piyasaya çıkan ilk kırk beşliğinin adı Haydi Şansım‘dı. Aksu, 1975 yılında içinde kendi şarkılarının yer aldığı ikinci kırk beşliği Yaşanmamış Yıllar/Kusura Bakma‘yı çıkardı. Kendisini uzun süre “Plak Kırk Beşlikler” listesinde bir numara yapacak üçüncü kırk beşliği Olmaz Olsun/Vurdumduymaz‘ı 1976 yılında çıkardı.

Sanatçı, sonrasında 1976 yılında ilk sahne çalışmasına başladı. Bebek Belediye Gazinosu’nda sahne almaya başlayan Aksu, 1977 yılında Allahaısmarladık/Kaç Yıl Geçti Aradan, Kaybolan Yıllar/Neye Yarar kırk beşlikleri ve ilk otuz üçlüğü olan “Allahaısmarladık” albümlerini yayımladı.

1978 yılında Hurşid Yenigün’ün iki bestesi için söz yazan Aksu, Gölge Etme/Aşk kırk beşliğini yaptı. Yine aynı yıl, piyasadaki en eski Sezen Aksu albümü olma özelliğini taşıyan Serçe, çift LP olarak piyasaya çıktı. 1979 yılında İlk Gün Gibi/Yalancı ve Allahaşkına/Sensiz İçime Sinmiyor kırk beşlikleri piyasaya çıktı. Aynı yıl sanatçı, sinema sektöründe de göründü. Sanatçının ilk filmi, başrolünü Bulut Aras’la paylaştığı; bir Atıf Yılmaz filmi olan Minik Serçe oldu. Bir ünlünün doğarken, başka bir ünlünün sönüşünü anlatan film, o dönemde fazla beğeni toplamadı. Aksu, bu filmi 1999 yılında Okan Bayülgen’in Zaga programında tekrar seyretmiş ve bu rolüne gülmüştür.

1980 yılında Sevgilerimle albümünü çıkaran sanatçı, 1981’de Sezen Aksu Aile Gazinosu adlı müzikal için çalışmalar yaptı. Sanatçı, 10 Temmuz 1981’de Beşiktaş Evlendirme Dairesi‘nde Sinan Özer ile evlendi. Ancak o sıralarda Aksu’nun Özer’den 4,5 aylık gebe olduğu konuşuluyordu. Bu süreçten sonra, 11 Kasım 1981’de Aksu, oğlu Mithat Can Özer‘i dünyaya getirdi. Sanatçı, aynı yıl Aralık ayında Sezen Aksu Aile Gazinosu için tekrar çalışmaya başladı.

1982 yılında Şan Müzikholü‘nde Sezen Aksu Aile Gazinosu gösterime girdi. Adile Naşit, Şener Şen, Ayşen Gruda ve Altan Erbulak ile aynı oyunu paylaşan Aksu, sahnede yedi farklı karakteri canlandırdı. Sonrasında Firuze albümünü yayımlayan sanatçı, aynı yıl, dönemin popüler dergisi Hey tarafından “Yılın Kadın Şarkıcısı” seçildi. 1983 yılında Aksu, Hey’in Geleneksel Oskar Konseri‘ne de Yılın Kadın Şarkıcısı olarak katıldı.

1983-1989: Seksenler

1983 yılında Sezen Aksu, Eurovision‘a katılma kararı aldı. Söz ve müziği Ali Kocatepe’ye ait “Heyamola” parçası, Ali Kocatepe ve Coşkun Demir ile birlikte seslendirildi. Türkiye finaline kalan bu parça Eurovision finallerinde Türkiye’yi temsil edemedi. 1983 yılında “Heyamola” parçasının 45’liği “Hey Dergisi” tarafından yılın plağı seçildi. Aynı yıl Aksu, Sinan Özer’den boşandı.

1984 yılında sanatçının tekrar Eurovision adaylığına girdiği görülmektedir. Sanatçı bu yıl da Halay, 1945 ve Merhaba Ümit adlı parçalarla Türkiye finaline kaldı. İlk olarak “Merhaba Ümit”i bırakan Sezen Türkiye finalinde “Halay” ve “1945”i seslendirmeye karar verdi. Türkiye finali gerçekleşmeden iki hafta önce Türkiye’ye gelen yabancı bir arkadaşı Aksu’ya sadece “1945”i seslendirmesini önerdi. “1945”‘in sözlerinin tüm dünyayla ilgili olduğunu düşünen Aksu bu parçanın yurtdışında da ülkemizi daha iyi temsil edeceğini düşünerek “Halay”dan vazgeçti. Türkiye finalinde “1945”i seslendiren Sezen Aksu, beklenenin aksine bu kez de seçilememişti.

Sanatçı, 6 Eylül 1984’de Sen Ağlama albümünü piyasaya çıkardı. TRT’nin denetiminden geçemediği için en başta televizyonda şarkıları yayımlanmayan Aksu, 1985’in başından itibaren bu fırsatı elde etti. Albüm TRT’de yayımlanmaya başlar başlamaz büyük bir ilgi gördü ve albüm satış listelerinin haftalarca zirvesinde yer aldı. Aksu, albümün 56. haftasında “Hey Dergisi”ne yaptığı açıklamada “Bekliyordum ama bu kadarını değil… Ne yalan söyleyeyim, 1 yılı aşkın sürece listelerde kalacağımı sanmıyordum. Tüm müzikseverlere candan, gönülden teşekkürlerimi sunuyorum.” şeklinde beyanatta bulundu.

1985 yılında Aksu, Eurovision‘da yine Türkiye finaline katıldı. Bu sefer parçanın adı Küçük Bir Aşk Masalı‘ydı. Sözleri Aksu’ya ait olan bu parçayı Sezen Aksu ve Özdemir Erdoğan birlikte seslendirdi. Ama sonuç değişmedi. Bu yıl da Sezen yurtdışında Türkiye’yi temsil edemedi. Aynı yıl, sanatçı “Bin Yıl Önce, Bin Yıl Sonra” isimli müzikal için hazırlandı. Müzikal, 1986 yılının ilk haftasından itibaren gösterime girdi. Şan Müzikholü’nde kapalı gişe oynayan bu müzikal, dönemin dünyasını ve Türkiye’sini Ti’ye alıyordu. Sahnede büyük beğeni toplayan Aksu, sahneyi Şener Şen, İlyas Salman, Ayşen Gruda gibi isimlerle paylaştı.

1986’da “Git” ile büyük beğeni toplayan Aksu, “Onyedi” dergisinin Ocak 1986 sayısında okuyucu anketinde “1985’in en büyük kadın şarkıcısı” seçildi. Aksu, 1988 yılında “Sezen Aksu’88“‘i çıkardı. Bu albüm Aksu’nun son plağı olma özelliği taşımaktaydı. Aynı şekilde 1989 yılında “Sezen Aksu Söylüyor” albümüyle beliren Aksu, bu albümle çok büyük bir beğeni topladı.

1989-1999: Doksanlar

1990’larda Sezen Aksu, yapımcı olarak dinleyicilerin karşısına çıktı. Sezen Aksu’nun o sıralardaki vokalisti Aşkın Nur Yengi, Sezen Aksu desteğiyle beraber “Sevgiliye” albümüyle müzikseverlerin karşısına çıktı. Albüm Sezen Aksu yapımıydı ve bir milyona yakın satış elde etti.

1990 yılında Sezen Aksu beyaz perdede göründü. Yönetmenliğini Yavuz Özkan’ın yaptığı “Büyük Yalnızlık“ta Sezen Aksu, Ferhan Şensoy ile rolleri paylaştı. Film, 1990 yılındaki Altın Portakal Film Festivali‘nde En İyi Görüntü dalında ödül aldı. Filmin müziklerini de Aksu’nun yapımcısı Onno Tunç yapmıştı. Onno Tunç bestesi olan “Uçurtma Bayramları” da enstrumantal olarak bu filmde bulunmaktaydı.

Sezen 1991’de Aşkın Nur Yengi’nin ikinci albümü “Hesap Ver“in yapımını da üstlendi. Albüm Yengi’nin ilk albümü gibi yüksek bir satış elde etti. 1991’de müzik yönetmenliğini Onno Tunç’un yaptığı “Gülümse” çıktı. Albüm, 2 milyonu aşan bir satış rakamı elde etmişti. Albümün bu kadar çok satmasının sebeplerinden biri Aksu’nun hitap kesimiydi. Aksu bu albümle halktaki her zıt kesime hitap etmekteydi. 1991’de bu albüme ait “Hadi Bakalım”‘ın Avrupa’da teklisi çıktı.

1992’de Aksu yine vokalistlerine albüm yapmaya devam etti. Sertab Erener ile çalışan Aksu, Erener’in ilk albümü “Sakin Ol“u yayımladı. Albüm beklenenin üzerine satış rakamları elde etti. Bu albümden birkaç ay sonra Levent Yüksel ile çalışan Aksu, Yüksel’in ilk albümü “Med-Cezir”i de satışa sundu. Bu albüm de yüksek bir satış rakamına ulaşarak Levent Yüksel’i 90’larda tanınır biri hâline getirdi.

Sanatçı, 1993 yılında bir başka kendi albümü olan “Deli Kızın Türküsü“nü piyasaya sürdü. Albümde Uzay Heparı ile çalışan Aksu, farklı tarzlar denedi. Bu farklı albümde “Küçüğüm” ve “Masum Değiliz” gibi tanınan Aksu şarkıları çıktı. Albümün etkisi sürerken, 20 Mayıs 1994 tarihinde albümde beraber çalıştığı Heparı, motosikletini kullanırken oyuncu Demet Akbağ’ın duran haldeki arabasına çarparak bitkisel hayata girdi. O dönemde altı aylık evli olan ve kazadan önceki gün baba olacağını öğrenen Heparı, 31 Mayıs tarihinde öldü. Aksu, bu olayın ardından, Uzay Heparı’yı anmak üzere “Yas” adlı bir şarkı besteledi. Ancak kendisi bu şarkıyı okumak yerine, Levent Yüksel’in sonraki albümüne koydu. Tüm bu çalkantılardan sonra, Aksu, Sertab Erener’in ikinci albümü “Lâ’l”in yapımını üstlendi. Bu albüm de yüksek bir satış elde ederken Sezen Aksu, 90’larda müzik toplulukları arasında yaygın bir yer elde etti.

Bir sene sonra 1995 yılında Aksu, “Işık Doğudan Yükselir” albümünü yayımladı. Albümde pop müzikten çok Anadolu müzikleri yer almaktaydı. Sözlerde ağırlıklı olarak Yunus Emre’nin, Mevlana’nın ve Aşık Daimi’nin eserleri bulunmaktaydı. Fahir Atakoğlu’nun da iki eseri vardı albümde. Bunlardan birincisi, sonradan yayımlanan “Alâturka” adlı şarkıyken, diğeri de “Yaktılar Halim’imi” idi. Gülümse’nin müziğini yapan Arto Tunç‘un da bu albümde iki bestesi vardı. Albümde yer alan bir başka şarkıda Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun aşağıdaki dizeleri yer almaktaydı;

1996’da Nazan Öncel’in Sokak Kızı albümünde bulunan “Erkekler de Yanar” ve “Bırak Seveyim Rahat Edeyim” şarkılarına vokalist olarak eşlik etti. Yine aynı yıl Zerrin Özer’in ünlü “Paşa Gönlüm” klibinde yer aldı.

Aralık 1997’de satışa çıkan “Düğün ve Cenaze” yine eleştirilen bir Aksu albümüydü. Albüm müzikal olarak olumlu karşılansa da yoğun eleştiriler sonucunda yüksek bir satış rakamı elde edemedi. Albüme adını veren şarkıyla beraber dokuz tane Goran Bregoviç, bir tane Kurtis Jasavev bestesinden oluşan albümün sözlerini ise Aksu, Pakize Barışta ve Meral Okay ile birlikte yazdı. 1998 yılında albümün en ses getiren şarkısı “Erkekler” teklisi yayımlandı. 1998’in Nisan ayında ise Levent Yüksel’in üçüncü albümü “Adı Menekşe” piyasaya çıktı.

Aynı yıl Aksu, Aralık 1998’de “Adı Bende Saklı” adlı bir başka albümünü daha piyasaya çıkardı. Albüm geniş çevrelerden olumlu yorumlar elde etti. “Tutuklu” ve “Adı Bende Saklı” şarkıları ise o dönemin en bilinen şarkıları haline geldi. 1999’da bunu “Sarı Odalar” teklisi izledi. Parçaya klip, İstanbul’a yapılması amaçlanan 3. köprüye karşı çıkmak amacıyla Arnavutköy’de çekildi.

2000-2009: 2000’ler

2 Haziran 2000 tarihinde Aksu, yeni albümü “Deliveren”i çıkardı. Bu albümde “Oh Oh”, “Sarı Odalar”, “Kahpe Kader” ve “Keskin Bıçak” gibi dönemin en bilinen şarkıları bulunmaktaydı. Albüm, bir milyona yakın sattı. Aksu, bir açıklamasında Deliveren adının içindeki şeytanla meleği yönlendiren anlamına geldiğini belirtti.

Aksu, 2001 yılında sağlık sorunlarıyla uğraştı. O yaz altı konser veren Aksu, büyük ilgi gördü. Eski vokalistlerinden Işın Karaca, 2001 Eurovision Şarkı Yarışması’nın seçmelerine katıldı. Ancak seçilemedi. Bu yılın sonunda Aksu, altı yıldır vokalistliğini yapan Karaca’nın yeni albümü “Anadilim Aşk”ın yayımlanmasına yardım etti. Albüm, baştan sona Aksu imzası taşıyordu.

20 Mayıs 2002 tarihinde Sezen Aksu, “Şarkı Söylemek Lazım” albümünü satışa sundu. Bu albüm sanatçının DMC firmasından çıkarttığı ilk albümüydü. 12 Haziran 2002’de albümü izleyen konser turu düzenleyen sanatçı, Türkiye’nin bütün dillerini ve medeniyetlerini bir araya getiren “Türkiye Şarkıları” isimli konser serisini sundu. Konserlerde sanatçıya Rum, Ortodoks, Ermeni ve Musevi korolarıyla birlikte Diyarbakır Belediyesi Çocuk Korosu da eşlik etti. Sahnede Türkçe, Kürtçe, Ermenice ve Rumca şarkılar, türküler söylendi. Sanatçı konserinin sonunda “Şarkı Söylemek Lazım”ı ve Mevlana’nın sözlerinden oluşan “Yeniliğe Doğru” şarkısını söyledi.

Bu konser dizisi sadece Türkiye’de değil birçok ülkede de haber oldu. AP ajansının çektiği bir fotoğraf birçok ülkede yayımlandı. 2003 yılının başında Beşiktaş’ta BKM’de Unplugged konserler veren Sezen yoğun ilgi üzerine konserlerine önce Maltepe Yayla Sanat Merkezi’nde daha sonra Türkiye’nin değişik şehirlerinde devam etti. 2003 yazı bitmeden sanatçının yeni albümü “Yaz Bitmeden” çıktı. Biri enstümental olmak üzere dört yeni şarkı içeren albümde ayrıca daha önce başka yorumcuların seslendirdiği Sezen Aksu şarkıları vardı. Yeni şarkılardan biri olan “Farkındayım”a Van’ın Gevaş ilçesinde klip çekildi.

Sezen Aksu’nun uzun bir aradan sonra 2005 yılında piyasaya sürülen yeni albümü “Bahane”, beklenenin de üzerinde ilgi gördü. Albüm, ilk iki haftalık sürede 320 bin sattı. Bu albümde “Perişanım Şimdi” ve “Eskidendi, Çok Eskiden” gibi şarkılar yayımlandı. Sene sonunda albüm, Türkiye’nin 2005 yılında en çok satan albümü oldu. Aksu, 1975-2006 yılları arasında yazdığı şarkı sözlerini ise 2006 yılında çıkardığı Eksik Şiir kitabında topladı. Şiir kitabı büyük bir ilgi görerek ilk 4 günde toplamda 30.000 basımlık kitaplardan 17.000’i satıldı.

Aksu son olarak 2008 yılının Haziran ayında “Deniz Yıldızı” adlı albümünü yayımladı. Albümde Aksu’nun uzun yıllar beraber çalıştığı Onno Tunç’un çaldığı piyano örnekleri yer almaktadır. Albüm, yine önceki Aksu albümlerinden farklı olarak caz tınıları taşıyan ve baladlar içeren bir albümdür. Aksu, aynı bu albümünde Tanrı’nın Gözyaşları adında ki şarkısını Türkiye de barış ortamının oluşması ve bunun olaşabilmesi için bitirilmesi gereken sınır ötesi operasyonlarından dolayı yazdığını açıkladı.

Sezen Aksu son olarak 2009 yılında Yürüyorum Düş Bahçeleri’nde… adlı 2 CD’den oluşan albümünü çıkardı. Sezen Aksu, 2009 yılında başbakan Tayyip Erdoğan‘ı arayarak Kürt Açılımı’na destek vermekten ötürü Cumhuriyet Gazetesi Yazarı Hikmet Çetinkaya tarafından eleştirilmiş ve babasının Fethullahçı olduğu iddia edilmiştir. Aksu’yu birçok sanatçı da desteklemiştir.

Müzik albümleri