Anlam, iletişim sırasında iletinin alıcıda uyandırdığı her türlü etkidir.
Her anlam bir bağlamda oluşur ve farklı bağlamlarda farklı algılanabilir.
Her şiirin anlamı birbirinden farklıdır ve şiiri her okuyan farklı bir şekilde anlamlandırır.
Bir şiirin çeşitli zamanlarda, farklı kişilerce değişik yorumlanabilmesi şiirin çok anlamlılığındandır.
Okurun bilgi, kültür seviyesi, zevk ve anlayışı, ruh hâli, yaşı, yaşadığı ortamı şiiri farklı anlamlandırmasında etkilidir.
Bir şiiri yorumlarken şunlara dikkat etmek gerekir:
-Şiirin yazıldığı dönemin şartlarına,
-Şairin edebî kişiliğine,
-Şairin bağlı olduğu geleneğin özelliklerine,
-Şiirin çok anlamlı olduğuna.
Şiirler çok anlamlılığını sözcüklere yüklenen yeni anlamlarla kazanır. Bu şekilde farklı yorumlanabilen, yoruma açık metinlere “açık metin” denir. Açık metinlerde, duygu, düşünce, olay ayrıntılarıyla anlatılmaz, boşluklar bırakılır; okuyucu bu boşlukları kendi istek ve beklentilerine göre yorumlar. Yorumlama yapılırken şiiri meydana getiren parçalar arasında ilişki kurulmalı, her parçanın bütün içindeki işlevi belirlenmelidir.
Örnek:
Hayır hayal ile yoktur benim alış verişim;
İnan ki her ne demişsem, görüp de söylemişim.
Şudur cihanda benim en beğendiğim meslek:
Sözün odun gibi olsun, hakikat olsun tek.
Yukarıdaki şiirden aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
A) Şair, görmediği şeyler hakkında konuşmaz.
B) Şairin sözleri hayal dünyasının izlerini taşır.
C) Şair, başkalarının hoşuna gitmese de doğruyu söyler.
D) Hayaller, gerçekleri çarpıtabilir.
E) Söylediklerimiz gördüklerimizden farklı şeyler olmamalıdır. Yanıt: B
Metin ve Şair
Bir şiir, onu kaleme olan şairin izlerini taşır. Şairin kişiliği, kültür birikimi, dünya görüşü, sanat ve hayat anlayışı şiirin oluşumunda etkilidir. Şairle ilgili bu özellikleri bilmek, şiiri yorumlamamıza yardımcı olur.
Bir şiir bire bir şairin hayatını anlatmaz, bu yüzden bir belge değildir.
Örnek:
ÇOBAN ÇEŞMESİ
Derinden elerine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,
Ey suyun sesinden anlayan bağlar,
Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi?
Gönlünü Şirinin aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca;
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi… ( Faruk Nafiz Çamlıbel )
Yukarıdaki şiirden hareketle, şair için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirlerinde ölçü ve kafiyeye özen gösterir.
B) İçten, samimi, anlaşılır bir anlatımı vardır.
C) Halk şiir geleneğiyle divan şiiri geleneğini birleştirmiştir.
D) Halk şiiri geleneğinden etkilenmiştir.
E) Öze dönme, milli olma çabası vardır. ( Yanıt: C )
