MiCHELANGELO di Lodovico Buonarroti Simoni(Caprese,1475 – Roma,1564)
Italyan heykelci, ressam, mimar ve sair.
Donatello’dan ve Antikcag heykel sanatindan cok etkilendi. Resim ve fresk egitimini Ghirlandaio’nun atolyesinde tamamladi. Bertoldo di Giovanni ile S. Marco kilisesinin ‘casino’su icin calisti. Bu, Mediciler tarafindan toplanmis eski yapitlarin yer aldigi bir muzeydi. Kentauroslar’in Savasi (1490, Bargello) ve Donatello tarzinda yassi kabartmalarla suslu Merdivendeki Meryem (1490-1492) adli heykellerini burada yapti. 1496’da Mediciler’in iktidarinin sona ermesiyle Floransa’dan Venedik’e kacti. Sonra Bologna’ya gitti. Jacobo della Quercia ile tanisti. San Domenico kilisesinin kemeri icin iki heykel yapti. Sonra Roma’ya giderek sarhos Bacchus’u ve San Pietro bazilikasi icin, heyecan temasini isleyen Piet‡’yi yapti.1501’de Floransa’ya dondu. 1504’te 4,34 metre yuksekligindeki David (Davut) adli unlu mermer heykeli ve kentin katedrali icin on iki havarinin heykellerini yapti. Havari heykellerinden gunumuze sadece Aziz Matta’ninki kalmistir. Daha sonra Palazzo Vecchio’nun buyuk konsey salonu icin, Leonardo da Vinci’nin cizdigi Anghiari savasi’na cevap sayilan Cascina savasi adli buyuk freskin taslagini hazirladi ama baslamadi. Taslaklarda carpici bir duzenlemeyle cizilmis pek cok ciplak figur vardir.1505’te Papa ii. Julius’un onu Roma’ya cagirdi. Vatikan’daki Sistina capellasi’nin kubbesini susledi. Bu muhtesem fresk 1512’de tamamlandi. Michelangelo bu eserinde Yaradilis-Kutsal Kitap’tan alinmis sahnelerle, kubbeyi saran peygamber ve kahinlerin figurleriyle, carpici ciplak figurlerle cizgisel tarzini doruga ulastirdi. Ana panodaki ciplaklar insan anatomisi acisindan bire saheserdir. Fresklerin kapladigi ince uzun alan yaklasik 40 metre boyunda ve 14 metre enindedir ve bu dev kompozisyon o ana kadar insan elinden cikmis en buyuk eserdir.Papa ii. Julius’un olumunden sonra yapilan mezarin ana motifi olan Musa heykeli’ni Michelangelo yapti. Baslangicta tasarladigi cok buyuk bir mezarin bolumlerinden olan Koleler (Louvre) dizisini gerceklestiremedi.1515’te Floransa’ya dondu. San Lorenzo kilisesi’nin cephesine freskler tasarladi. Mediciler’in mezarlari icin yapilan capellayi duzenledi. Nemours duku Giuliano ve Urbino duku Lorenzo’ nun lahitlerini yapti. (Gunduz ve gece, Alacakaranlik ve safak, Eylem ve Murakabe figurleri vb.)1524’te Lorenzo kitapliginin giris bolumune ve merdivenlerine freskler yapti.1534’te Roma’ya dondu ve yerlesti. Bu donemde tutku dolu siirler yazdi, Ganymedes, Phaeton gibi konusunu mitolojiden alan desenler cizdi, Sistina capellasi’na bastan sona ciplak insanlardan olusan Son Yargi’yi yapti.
1546’dan sonraki calismalarinda mimarliga agirlik verdi. 1547’de San Pietro Kilisesi’nin kubbesini yapti ve icini susledi. Fakat tamamlamadan birakti. Diger calismalari Diocletianus hamamlarinda Santa Maria degli Angeli bazilikasi duzenlemesi, Porta Pia (1560), S. Giovanni del Fiorentini icin etutler (1550-1554), Campidoglio meydaninin duzenlemesidir. Ayrica Floransa katedrali’ndeki Piet‡, Palestrina Pite‡’si (Floransa Akademisi) ve rahatsizlandigi icin tamamlayamadigi Rondanini Piet‡’si (Castello Sforzesco, Milano) son heykelleridir.Michelangelo, XVI. yy.’a damgasini vurmustur. Yapi sanatina yepyeni formlar getirmis, boylece Ronesans mimarisine yon vermistir. XVII. yy.’in barok sanati da onun gucunden cok etkilenmistir. insanliga biraktigi servet paha bicilemiyecek kadar buyuktur.
DAVUT HEYKELİ
Michelangelo’nun Davut Heykeli, Michelangelo Buonarroti tarafından 1504 tarihinde tamamlanmıştır (başlangıç 1501). Geniş çevrelerce, Michelangelo’nun (Pietà ile birlikte) en iyi iki heykelinden biri ve Rönesans heykel sanatının bir başyapıtı kabul edilmektedir. Eser, Davut’un Golyat’a saldırmaya karar verdiği anı simgelemektedir. 5,17 metre yüksekliğindeki mermer heykel Floransa’nın bir sembolü niteliğindedir. Heykelin tamamı 8 Eylül1504 tarihinde ortaya çıkarılmıştır.
Figürün omzunun üzerinde dikkat çeken sapanın yanısıra figürde neredeyse mükemmel ‘insan oranı’ betimlenmiştir. Michelangelo’nun Davut Heykeli, erkek insan form bilgisi esas alınarak disegno sanatsal disiplini ile temellendirilmiştir. Bu disipline göre heykel en iyi sanat şekli olarak ortaya konmuştur, çünkü ilahi yaratılışı taklit etmektedir. Michelangelo bu disipline olan bağlılığını şu davranış şekliyle ortaya koymuştur: Sanki Davut onun çalıştığı mermer bloğun zaten içindedir ve onu dışarıya çıkarmak ister! (Aynı insan ruhunun bedenin derinliklerinde bulunduğuna olan genel inanç gibi. Bu ayrıca contrapposto stilinin de bir örneğidir.)
Esasında gerçek insan oranları gözetildiğinde heykelin oranları oldukça farklıdır. Baş ve üst-vücut, alt-vücut oranlarına göre daha büyüktür. Kimileri bunu maniyerist stile dayandırsa da, en kabul görmüş açıklama heykelin bir kilise cephesine veya yüksek bir kaidenin üzerine oturtulma amacıyla hazırlanmış olması ve bu şekilde bir açıdan bakıldığında oranların doğru görülecek olmasıdır.
Heykel ilk olarak Palazzo della Signoria’nın tam önündeki Piazza Signoria’ya yerleştirilmiş; başına gelebilecek her türlü zararı engellemek için, 1873’te Floransa’daki Akademi Galerisi’ne götürülmüştür. Burada sayısız ziyaretçisini hala etkilemekte olan eserin bir replikası 1910’da Piazza Signoria’ya yerleştirilmiştir.
1991 yılında bir kişi heykele çekiçle saldırmış, durdurulmadan önce de sol ayak parmaklarına zarar vermiştir. 2003’te heykelin temizlenmesinde su kullanılmasına ilişkin bir tartışma olmuştur. Bu, heykelin 1843’ten beri ilk büyük temizliğidir.
Davut’un Kudüs’ü fethinin 3000. yılına ilişkin, heykelin bir replikası Floransa’dan Kudüs’e bir armağan olarak gönderilmiştir. Sunulan bu armağan şehirde bir fırtına koparmış, dinsel çatışmalar sonucunda bu çıplak figürün pornografi içerdiğine ve kabul edilmemesi gerektiğine karar verilmiştir. En sonunda bir uzlaşma sağlanmış, Davut yerine başka bir heykelin tamamen “giyinik” replikası armağan olarak şehre gönderilmiştir.
Dünya çapında eserin birebir boyutta replikaları mevcuttur. Londra’da Victoria ve Albert Müzesi’ndeki alçıdan bir kopyasından, Avustralya’daki Surfers Paradise alıveriş merkezine kadar. Los Angeles Kaliforniya’daki bir malikanenin üzeri ve çevresi heykelin 23 küçültülmüş boyutta replikası ile çevrilmiştir. Bir kopyası da ayrıca Las Vegas’taki Caesars Palace’da Appian Way Shops’ı onurlandırmaktadır.
