Ekip tiyatrosu Samuel Beckett’in “Oyun Sonu” adlı oyununun ardından Ünlü Çek yazar ve siyasetçi Vaclav Havel’in yazdığı ve Türkçeye “Buruk Ezgi” adıyla çevrilmiş “Largo Desolato” adlı yeni bir oyunla karşımızda. Vaclav Havel kendi ülkesinde yaşadığı sorunlardan yola çıkarak kaleme almış oyunu. Oyunda filozof Leopold Kopriva, yazdıkları yüzünden iktidar tarafından baskı altına alınmıştır. Yazdığı bir metnin kendisi tarafından yazılmadığını, metni bir başka Leopold Kopriva tarafından yazıldığını kabul ederse özgür kalacaktır. Aksi taktir de neresi olduğu bilinmeyen bir yere götürülecektir. Diğer taraftan çevresi tarafından muhalefetin sözcüsü olarak tanımlanmakta, hiç bir şekilde geri adım atmaması yönünde sürekli yönlendirilmektedir. Leopold arada kalmıştır. Gerçekte ne istediğini bilmez. Başkaları tarafından yazılan bir oyunun anti kahramanı gibidir. Bu yüzden mutsuzluk ve gerilim içindedir hep.
Oyun en temelde bir baskı motifi üzerinde kuruludur. Dört bir yandan kuşatılmışlık içinde bulunan kişi aslından entelektüel varlığıyla en özgür olması gereken kişidir. Oysa iktidar olgusunun kendini her yerde ortaya koyan yönü nedeniyle kahramanımız zorunlulukların belirleniminde bir açmaz içinde debelenir. Muhalefet de kendi içinde otoriteryen bir kurguya sahiptir ve kişiyi ki bu oyunda Leopold’u ailesinden, arkadaş çevresine, işçisinden, örgüt yöneticilerine değin kuşatma altına almıştır. Bu kuşatılmışlık hali devlet erkinin Leopold üzerinde yarattığı baskıdan farklı değildir. Her şey bir aynılaşma ve benzerlik içinde gösterir kendini. Bir yer değişikliği olması halinde yani muhalefetin devlet erkini ele geçirmesi halinde hiç bir şey değişmeyecektir. Bu baskı hali insanın otantik, kendilik halini parçalamakta onu bir kuklaya çevirmektedir.
Leopold kendi varoluş konumuyla tezatlık içindedir. Yazdıkları insana, bireye, bene dairdir oysa o kendisini, kendi benliğini ortaya koyamaz; birey olarak elleri kolları en yakınları tarafından bağlanmıştır. İradesi bu yüzden iğdiş edilmişçesine kararsızlık içindedir. Tüm bu hiçleşmenin karşısında Leopold yalnızca bir kişiyle insani olarak, kendisi olarak iletişime geçebilir. Bu kişi de onu Leopold olarak, düşünür, yaratıcı kişi olarak tanımlayan felsefe öğrencisi genç kız olur. Genç felsefe öğrencisi Leopold’ün gerçekten kendi olduğu geçmişine bir çağrışım oluşturur. Leopold’ün kuşatılma öncesi gençlik dönemini ana geri getirir, ona kendisini hatırlatır.
Oyun hacim sahnesinde sahneleniyor. Seyir yeri oyun alanının içinde kalıyor. Böylece izleyici de oyunun baskıcı atmosferinin içinde oyuncularla temas içinde kalıyor. Oyun minimalist bir dekor anlayışıyla oluşturulmuş. mekanın yapısına en uygun şekilde oyuncuların ve izleyicilerin bedensel varlıkları birbirleriyle temas içindedir. Bu şekilde oyunun temelde anlattığı baskı ve kuşatılma hali mekan ve oyuncu-seyirci iç içeliğiyle daha bir somutluk kazanır.
Bahsini ettiğimiz bu kuşatılmışlık, hapsolunma halinin simgesel olarak ifadesi oyuncuların göğüslerinde taşıdıkları ağzında çiçek olan siyah güvercin rozetidir. Ağzında zeytin dalı taşıyan beyaz barış güvercinini tersinleyen bir anlamda kanatlarının hapishane parmaklığına benzediği bu imge, oyunun düşünsel iletisi açısından cuk oturuyor denebilir.
Oyuncuların yüz makyajı ve kostümleri bir aynılık durumuna gönderme yaparken diğer yandan makyaj bir maske işlevini görüyor ve hiç kimsenin kendi gerçek benlik haliyle varolamadığını göstermiş oluyor. Hakikat ile görünüş arasındaki bu uzaklık ve yapaylık hali kullanılan dilde de ortaya çıkıyor. Anlamsız sözler, sürekli tekrarlar ileri sürülen görüşlerin boş içeriği göstergesinden kopuk bir göstergeler kaosu içinde bırakıyor izleyiciyi.
Ekip tiyatrosu ilk oyunlarındaki başarısını sürdürmeye devam ediyor kanımca. Bunda kolektif , ensemble çalışma anlayışında olmalarının, işi hep beraber kotarmaya çalışmalarının önemli bir payı olduğunu düşünüyorum. İkinci oyunlarında da sürdürdükleri bu başarı çizgilerini aşağı düşürmeden yollarına devam ederler.
Erkan Küçük
LARGO DESALATO
Yazan: Václav Havel
Çeviren: Ülkü Akbaba & Kemal Boztepe
Yöneten: Cem Uslu
Dramaturg: Ayça Seymen Şimşek
Reji Asistanı: Ayşegül Uraz
Özgün Müzik: Necati Doğa Ebrişim
Makyaj Tasarım: Duygu Yetiş
Dekor, Işık ve Kostüm: Ekip
Işık Kumanda: Elif Bilgiç
Ses Kumanda: Ayça Seymen Şimşek
Afiş ve Broşür: Duygu Yetiş
Oynayanlar:
Dr. Leopold Kopriva: Cem Uslu
Uli: Murat Engiz
Susanna: Ayşegül Uraz
Birinci Wenzel & Birinci Herif: Ertürk Erkek
İkinci Wenzel & İkinci Herif: Sercan Gülbahar
Lusi: Simel Aksünger
Olbram: Halil Babür
Marketa: Duygu Yetiş
